Kentsel Değişim ve Dönüşüm Sürecinde
Açık Geçirgen Mahalle Kavramı ve Yönlendirici Tasarım Kriterlerinin Tanımlanması
Bilimsel Araştırma Projesi
Bu çalışma açık geçirgen mahalle kentsel kimliğinin sürdürülebilirliği için tanım ve kriterleri ortaya koymaktadır. Tanımlama için “rota”, “odak”, “geçit” ve “bağlantı” kavramlarının birlikteliği ve araştırmada “kullanıcı deneyimi” odaklı yöntem tasarımı öne çıkmaktadır.
“Açık geçirgen mahalle” kavramı bu çalışmayla birlikte ortaya çıkmıştır. Kavramın odağında öncelikle tanımlı morfolojik nitelikler yer almaktadır. Yapı-sokak-topoğrafya ilişkisinin anlamlı birlikteliği; mülkiyet dokusunun kamusal, yarı kamusal, yarı özel ve özel alanların oluşturduğu mekânsal kademelenmeye aktarılarak özgün bir tasarım kriterine dönüştürülmüş olması ve bu kademelenmenin çevrelenip kapatılmamış olan yapı adaları arasındaki geçişleri güçlendirmesi açık geçirgen mahalleyi tanımlı kılmaktadır.
Kavramın tarihsel bağlamı “modern mahalle” tasarımı yaklaşımlarına dayanmaktadır. İlk olarak 1947’de Levent Mahallesi’nin tasarımı, belirgin bir kırılma noktası olarak 1974’te Kat Mülkiyeti Kanunu’nun kabulü ve 1980’lerin ikinci yarısına değin yaygın konut üretim biçimi olarak varlığını koruyan konut kooperatifçiliği tarihsel arka plandadır.
LEVENT BÖLGESİ’NDE SÜREKLİLİĞİ SAĞLAYAN İKİ ANA ROTA
Levent'te 2 Rota
Araştırmada öncelikle dört alt bölgeyi birbirine bağlayan iki rota tanımlanmıştır. Güneydeki Mahalle Odakları Rotası üzerinde yer alan beş odak kentsel sistemde sürekliliği taşıyan ve işlev çeşitliliği bakımından zengin alt birimlerdir ve araştırmada deneyimin ölçülmesine imkân tanımıştır.
Sistem Süreci
Çalışma alanı Levent Bölgesi’nin içine aldığı Levent, Akatlar, Etiler ve Uçaksavar alt bölgelerinden oluşmaktadır. Bu alanda 1950’lerden 1980’lere memur ve işçi konutları olarak tasarlanan konut yerleşimlerine ait mevzii imar planları ve vaziyet planlarının mekândaki bağlantı ve geçitlerin sürekliliğinin gözetilerek birbirine eklemlenmesiyle oluşan tanımlı bir kentsel sistemin varlığı açıkça okunabilmektedir. Bu “parça”ların anlamlı birlikteliği bütüncül bir mekân organizasyonu oluşturmuştur.
Anket Verileri
Anket çalışmasının yöntemine karar verilirken öncelikle “rotalar” ortaya çıkarılmıştır. Biri kuzeyde daha çok park ve rekreasyon işlevlerini içeren açık yeşil alanlarla birbirine bağlanarak topoğrafyanın değişken eğimli bölgesinde yer alan ve diğeri güneyde daha yoğun konut yerleşim alanlarını keserek daha çok ticaret, eğitim, sağlık ve benzerini içine alan odaklarla birbirine bağlanan olmak üzere belirlenen iki izleğin, açık-geçirgen mahalle birimleri arasında tanımlı bir süreklilik içerisinde geçiş/akışa imkân tanıdığı görülmektedir. Bu iki rota, alanın batı ucunda Levent Çarşı ve doğu ucunda Uçaksavar Sitesi içinde yer alan açık yeşil alan odaklarıyla birbirine bağlanmaktadır.
İletişim için:
Açık Geçirgen Mahalle Proje Ekibi
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama B.
Meclis-i Mebusan Cad. No:24 Fındıklı
Beyoğlu / İstanbul